Далейшае падарожжа

Далейшае падарожжа

Прамiнулi два тыднi гэткага «карантыну» ў бараках iз блышыцамi й вошамi.

Прыйшлi нейкiя людзi й пачалi выклiкаць вязьняў. Прачыталi колькi дзесяткаў прозьвiшчаў. У гэтым лiку быў i я.

Павялi нас у лазьню. Пры дзьверах сеў «днявальны» (стораж), пiльнуючы, каб хто ня выйшаў вонкi.

Падлога й тапчаны былi шчэ мокрыя пасьля апошняй «банi». Hi сесьцi, нi легчы. Часiны несупакою й няпэўнасьцi. Што будзе далей?

Увечары «днявальны» гукнуў:

— Аляхновiч! Хадзi сюды! Тут да цябе нейкiя прыйшлi!

Гэта былi прыяцелi-беларусы з Менску. У цёмных сенцах адзiн зь iх падаў мне нейкi пакецiк.

— Што гэта?

— Гэта соль. Трэба гэтым нацерцiся пад пахамi. Ад гэтага падвышаецца тэмпэратура. Дамагайцеся, каб вас павялi да доктара, што вы хворы… што ня можаце ехаць…

— Куды мяне павязуць?

— На востраў Мяч… на лясныя работы. Гэта горш за Салоўкi… Калi вам удасца астацца ад гэтага этапу, уладзiм вас у канцылярыi… Цяпер трэба рабiць, што мага… Дагэтуль не ўдалося. Ну, тымчасам бывайце здаровы!.. Трэба ўжо йсьцi… Даўжэй нельга… Нацiрайцеся!

Я сеў на мокрым тапчане, разгарнуў торбачку з соляй i зрабiў тое, што мне раiлi прыяцелi.

Пасьля заявiў днявальнаму:

— Таварыш днявальны! Вядзеце мяне да доктара.

— А чаго там? — нехаця спытаўся вартаўнiк.

— Я хворы… Трасца… Тэмпэратура падвышаная… Я думаю, што гэта тыфус…

— Добра. Зараз заяўлю.

Праз мамэнт мяне павялi. Вялi нейкiмi сьцежкамi, памiж кучамi дошчак. Iшлi паўз нейкiя баракi. Дарогу асьвятляў толькi месяц.

У нейкiм драўляным памешканьнi было сьвятло ў адным вакне. Гэта была больнiца. Павадыр мой пастукаўся.

— А там хто?

— Прывёў хворага, таварыш доктар!

— Давай яго сюды!

3 тапчана падняўся чалавек са змораным тварам. Вiдаць, што нядаўна скончыў сваю работу й злаваўся, што яму не даюць супакою.

На падлозе валялiся кавалкi ваты, брудныя бандажы. На столiку з простых сасновых дошчак стаялi бутэлечкi зь лекамi. На сьценцы вiсела малая шафачка з мэдыкамэнтамi.

Гэта была кватэра й адначасна габiнэт доктара-вязьня.

Не сьпяшаючыся, доктар узяў свой брудны доктарскi халат, якi вiсеў на цьвiку, скруцiў з махоркi папяросу й спытаўся:

— Ну, што вам балiць?

— Ня ведаю, што са мною, таварыш доктар! Мо гэта тыфус? Зябiць… а пасьля горача… Галава балiць… страшэнна.

— Зараз пабачым… Сядайце!

Доктар узяў з шафкi тэрмомэтр i палажыў яго мне пад паху.

Тэмпэратура была нармальная.

— Забiрайце яго!.. Дарма толькi забiрае час…

На другi дзень я паехаў на «лесазагатоўкi».

Цягнiк прывёз нас у мястэчка Сарока. Адтуль, пехатой ужо, пагналi нас на абток Мяч.

Было нас, падарожных, сорак два чалавекi. Канвой складаўся з трох чырвонаармейцаў. Расьцягнуўшыся на пару кiлёмэтраў, адзiн за адным, гужам мы йшлi засьнежанай дарогаю.

Наперад высунулiся малодшыя, сьпяшаючыся, каб хутчэй дабрацца да начлегу ў карэльскай вёсцы. За iмi ехалi санi з наваленымi на iх нашымi клункамi. Далей iшоў канвой, а ў канцы тыя, каму найцяжэй было прабiрацца пехатой па гэтай засьнежанай паўночнай дарожцы — людзi старэйшыя, хворыя, iнвалiды, апiраючыся на палку, адпачываючы ад часу да часу, выцiраючы прамерзлай рукавiцай спацелы лоб.

Нiхто iмi ня цiкавiўся. Нiхто не сачыў iх.

He ўцякуць!

* * *

He памаглi амнiстыi, не памаглi захады менскiх прыяцеляў. Не памагло абiваньне парогаў чырвоных вяльможаў няшчаснаю маткаю.

Усе надзеi зьнiклi. Толькi дзiва можа выратаваць сына.

I ўжо нiчога больш не застаецца, як чакаць дзiва.

Дык старэнькая ў сваiм пакойчыку ў Менску горача малiлася:

«Вялiкi Божа, якi, усё стварыўшы, аба ўсiм рупiшся, усiм апякуешся… Ты кажнаму Свайму стварэньню страву даеш i прыпынак… Ты птушкам паветранымi шляхамi на вырай дарогу паказваеш i назад шчасьлiва да родных гнёздаў iх вядзеш… Просiм Цябе, добры Божа, будзь мiласьцiў усiм падарожным, усiм няшчасным бяспрытульнiкам!.. He пакiдай iх у злых прыгодах, дай iм сiлы ўсе злыднi перажыцi, у хваробах аздараўляй, ад усялякай небясьпекi баранi, Анёлаў сваiх за апякуноў iм дай i шчасьлiва да роднай хаты iх прывядзi…»