22. Сэксард [Сегеда]

Шпіталь мясьціўся ў тамашнім гатэлі ў цэнтры гарадка. Здаецца, то быў двухці трохпавярховы будынак. Нумары, як і ўсюды ў гатэлях, маленькія, цесьненькія. I набіта ў іх так, што ляжалі зноў па два і па тры чалавекі на ложку. I ў салдацкіх, і ў афіцэрскіх палатах. На гэты раз маім напарнікам аказаўся камандзір стралковай роты, паранены ў твар. Пазіраў на сьвет ён толькі адным вокам, кармілі яго лыжачкай, не разьнімаючы рота.

Канешне, ужо тут было іншае шпітальнае жыцьцё, чым на Украіне. Галоўнае, у мяне былі ногі, і я часам выходзіў у горад. Між тым у горадзе ішло цікавае жыцьцё. Увечары працаваў рэстаранчык, дзе вяртлявыя, цыганскага выгляду гарсоны налівалі віно — за грошы і так, пад абяцаньне заплаціць заўтра. Усюды былі разьвешаны ружовыя абвесткі з прапановай запісвацца ў венгерскую кампартыю. За гарадзкой ускраінай у вінаградніках былі вінныя скляпы, каторыя, канешне ж, разрабавалі вызваліцелі, і адтуль у горад некалькі дзён цякло па канавах віно. Бы кроў. Мы хадзілі туды з бутлямі і каністрамі і прыносілі ў шпіталь пачастунак. Але на ўваходзе стаяў нампаліт, які адбіраў увесь унёсак, скіроўваў яго ў сталоўку. У сталоўцы выдавалі па шклянцы за абедам. Такая была сьмешная норма, якую мы ўсё ж знаходзілі магчымасьць перакрыць шматкроць.

Добрае было жыцьцё ў шпіталі, але, як і ўсё добрае, хутка скончылася. Якраз пад новы год немцы прарвалі наш фронт, і іх танкавы авангард апынуўся на ўскраінах гораду. Ноччу ўсіх нас паднялі, і хто мог хадзіць, — пехатой, за паўсотню кілямэтраў на пераправу ў Байю.

Была завея, валіў сьнег. Я, яшчэ два лейтэнанты і шпітальная сястрычка Галя адмахалі за ноч тыя кілямэтры, выйшлі на бераг Дунаю, дзе месьціўся гарадок Байя. Там была пераправа. Але на пераправу нас не пусьцілі, заградатрад хацеў усіх заарыштаваць найперш за тое, што мы былі бяз зброі. Як дэзэртыры ці тыя, што хочуць здацца ў палон. Свой штатны ТТ пасьля раненьня я змушаны быў здаць у полк, а «вальтэр» у мяне адабралі ў шпіталі — «з аружыем не паложана». Ад заградатраду выбавіла нас Галя, мы пайшлі ніжэй па Дунаі і пераправіліся церазь яго па лёдзе, між шугі і палонак. Перайшлі Дунай, пераначавалі ў нейкай хаце — мокрыя, утраіх на адным ложку. Назаўтра дабрылі да новага шпіталю. Рана мая была лёгкая, там зь яе выцягнулі асколак, застаўся толькі невялічкі абломак, які ў мяне і дагэтуль. Нашу ў руцэ як памяць.

У тым тылавым шпіталі ў Сегедзе я быў нядоўга, пад канец месяца выпісаўся. На спадарожных машынах скіраваў у аддзел кадраў арміі, дзе атрымаў накіраваньне — на гэты раз вышэй, у армейскую супрацьтанкавую брыгаду (ШТАБР). Там былі 76-мм гарматы, што мне здаваліся асілкамі пасьля мае саракапяткі. Памятаю, ішлі ў Дунапатай, дзе фармавалася брыгада, з двума лейтэнантамі — Iвановым і Рыжковым. Гэтыя па вайсковай адукацыі (яшчэ даваеннай) належалі да карпусной артылерыі і дужа бедавалі, што іх заслалі цяпер у супрацьтанкавую, дзе «ствол доўгі, а жыцьцё кароткае». Але іх паслалі туды пасьля штурмбату, у якім яны адбылі свой тэрмін, бо з’яўляліся акружэнцамі і да вызваленьня прасядзелі ў Адэсе. Яны, апанураныя, бедавалі, а я радаваўся, бо для мяне тое было падвышэньнем. Я вырываўся з пакутніцы-пяхоты.